حقوق مالکیت صنعتی به عنوان یکی از دسته‌بندی‌های حقوق مالکیت فکری، اﺑﺰاری اﺳﺖ ﮐﻪ از مالکیت فکری اشخاص که به صورت اﺧﺘﺮاع، طرح صنعتی، ﻋﻼﻣﺖ تجاری و فناوری و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻘﻮﻻت ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ صعنتی حمایت ﻣﯽﮐﻨﺪ.

در مفهوم ساده حقوقی، اختراع چیزی که جدید و نو باشد و پیش از این ساخته نشده است و کاربرد صنعتی داشته باشد. قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری ایران در ماده یک اقدام به تعریف اختراع کرده است، بر این اساس، اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را دریک حرفه‌، فن‌، فناوری‌، صنعت و مانند آنها حل می‌نماید و طبق ماده دو همین قانون، اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی‌، اختراعی کاربردی محسوب می‌شود که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. در نتیجه اختراع، می‌تواند هرگونه چیزی باشد که جدیدا ساخته شده یا حتی یک فرایند باشد که کاربرد صنعتی دارد.

در همین راستا لازم به ذکر است که اختراع با صرف یک ایده جدید متفاوت است و ایده جدید معمولا قابل حمایت حقوقی نیست. بلکه این مهم است که ایده، دانش، کاربرد صنعتی یا فرایند یا هر مهارتی که کاربرد صنعتی دارد و جدید است در قالب اختراع پیاده‌سازی شود و به مرحله ایجاد و شکل یا یک محصول و کالا برسد که تحت عنوان اختراع قابل ثبت باشد. علاوه بر این طبق ماده چهار قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری ایران، برخی موارد از جمله کشفیات‌، نظریه‌های علمی‌، روشهای ریاضی و آثار هنری‌، طرح‌ها و قواعد یا روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی‌ روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان‌ و آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده باشد و برخی موارد از حمایت‌های حقوقی اختراع برخوردار نیستند.

فرزاد مظهری