تابعیت یک مفهوم اعتباری، سیاسی و حقوقی است که موجب پیوند و وابستگی شخص حقوقی یا حقیقی به یک دولت میشود.

تابعیت دارای ابعاد متفاوت حقوقی، سیاسی و معنوی است. 

از منظر حقوقی تابعیت بایستی اشاره کرد شخصی که تابعیت یک کشور را دارا میباشد از حقوق و مزایای آن کشور نیز برخوردار میشود و تحت لوای آن کشور و دولت قرار میگیرد.                                                               

بعد سیاسی تابعیت به آن دلیل قابل اشاره است که از قدرت و حاکمیت دولت اعطا کننده تابعیت نشأت میگیرد و بعد معنوی تابعیت از آن روست که محدود به مکان خاصی نیست به عنوان مثال شخصی که تابعیت ایران  را دارا میباشد اگر در کشور دیگری اقامت کند، همچنان ایرانی تلقی میشود.  

سیستم های تابعیت:  

• سیستم خاک: این سیستم را معمولا کشورهای مهاجر پذیر اعمال میکنند به این صورت که هر کودکی در سرزمینی متولد میشود تابعیت آن کشور به او اعطا میشود صرف نظر از این که والدینش تابع کدام کشور باشند.
• سیستم خون:  این سیستم را معمولا کشور های مهاجر فرست اعمال میکنند به این شکل که هر کودک متولد، تابعیت پدر و مادرش یا فقط تابعیت پدرش را کسب میکند فارغ از اینکه در کدام کشور متولد شده است
• سیستم نژادی: در این سیستم تابعیت کودک متولد مربوط به نژاد پدر و مادر یا تنها پدر است به عنوان مثال پدر و مادری که نژاد آنها چینی باشد اما بنا به دلایلی تابعیت کشور دیگری را دارا باشند کودک آن ها تابعیت چینی را کسب میکند .در اکثر کشور ها اغلب به دو سیستم خاک و خون اشاره میشود.

لازم به ذکر است که تحت شرایط مختلفی از جمله: مجازات، پناهندگی و مهاجرت، تعارض قوانین، استقلال سرزمین و غیره شخص، تابعیت خود را از دست میدهد که به این شخص، بی تابعیت یا آپاترید می گویند.

در واقع اشخاص آپاترید تابع هیچ دولتی نبوده و قانون ملی ندارند تا بر احوال شخصیه آن ها حاکم شود . 

در ایران طبق ماده 5 قانون مدنی ، کلیه سکنه ایران مطیع قوانین ایران هستند همچنین ماده 7 قانون مدنی اعمال قانون ملی نسبت به احوال شخصیه اتباع بیگانه را در حدود معاهدات دانسته یعنی آن را منوط به وجود عهد نامه با دولت متبوع بیگانه کرده است ، در مورد شخص آپاترید که در واقع فاقد دولت متبوع میباشد چاره ای جز اجرای قانون ایران به عنوان قانون مقر دادگاه وجود ندارد . 

سپیده احمدیان فرد